Hàng năm, cứ vào đầu tháng 3 đến đầu tháng 6 âm lịch là thời điểm người dân vùng núi An Lão lại vào rừng săn mật ong, thu về hàng ngàn lít mật, mang lại nguồn thu nhập không nhỏ cho nhiều gia đình. Nhưng ít ai biết rằng, để lấy được những lít mật ngọt ngào đó, người đi lấy mật phải trải qua bao nhiêu vất vả, gian nan. 

 Gian nan tìm mật ngọt

Chúng tôi tới thôn 2, xã An Vinh (An Lão), nơi người dân có tiếng về nghề  săn ong rừng lấy mật. Từ bao đời “cha truyền con nối” người dân lấy việc săn ong rừng lấy mật làm nghiệp mưu sinh. Theo chân anh Đinh Văn Neng cùng một số người trong thôn vào rừng tìm ong lấy mật, chúng tôi được tham gia chuyến đi rừng thú vị, nhưng không kém phần vất vả, hiểm nguy của những người thợ săn mật ong rừng. Dụng cụ mang theo của họ chỉ là con dao, chiếc gùi, hộp diêm hay chiếc bật lửa.

Săn mật ở rừng núi An Lão.

Giữa cái nắng như đổ lửa của tháng 3, sau hơn 2 tiếng đồng hồ lang thang trong rừng sâu, lội qua nhiều khe suối, đoàn thợ săn ong rừng của anh Neng đã  phát hiện được mấy chú ong xuống khe tìm nước. Mọi người trong đoàn chăm chú theo dõi hướng ong bay. Theo phán đoán của anh Neng thì tổ ong nằm cách đó chừng 1km theo đường chim bay. Nhóm chúng tôi vén cây xuyên rừng mà đi. Hơn 40 phút bám đuổi, đúng như dự đoán, cách con suối chừng 1km, nhóm thợ đã tìm thấy một tổ ong mật treo lơ lửng trên cành cây cao chừng 20 mét. Nhanh như cắt, công việc của những người thợ bắt đầu. Họ nhanh nhẹn đi tìm những nhánh củi khô chụm lại thành đuốc, bọc lá xanh bên ngoài để tạo khói, rồi phân công người đan sọt đựng tổ ong, người chặt cây nứa, lấy dây rừng rồi buộc ốp vào thân cây làm thang buộc từ gốc lên tới tổ ong. Anh Neng bám lấy cây nứa mà lên, mang theo chiếc sọt, bó đuốc đã đốt sẵn lửa hun khói um tùm, cay xè, huơ quanh tổ, đàn ong say khói bay khỏi tổ. Sau 15 phút, với 3- 4 thao tác, tổ ong đã được những người thợ đưa xuống một cách nhẹ nhàng. Công việc còn lại chỉ là vắt mật vào chai để mang về. Anh Neng cho hay “Không phải lúc nào cũng  thuận lợi như thế, có những lúc trượt chân, té ngã hàng chục mét, biết nghề này rất nguy hiểm, nhưng vì miếng cơm manh áo....”.

Nguy hiểm luôn rình rập

Nghề đi lấy mật ong rừng là một nghề không những khổ cực mà còn nguy hiểm đến tính mạng. Nhẹ thì bị ong đốt, có khi leo trèo cao, đứt dây thang, hay trượt chân bị ngã xuống mang thương tật suốt đời, thậm chí có những trường hợp tử nạn. Anh Neng cho biết: “Lấy mật ong ở trên cây còn đỡ, chứ gặp những tổ ong làm mật trên lèn đá cao, còn khó khăn và nguy hiểm hơn nhiều. Nếu ong làm mật trên lèn đá, phải leo lên tận đỉnh lèn, dùng dây rừng buộc vào gốc cây rồi đu người xuống để lấy mật. Biết nguy hiểm là vậy nhưng đối với người dân miền núi sống chủ yếu nhờ rừng, nhờ lộc của trời đất, thiên nhiên ban tặng nên vẫn phải dấn thân vào”.

Trước đây, rừng An Lão còn rậm rạp, hoang vu, ong làm tổ rất nhiều, “của trời cho”, mạnh ai lấy tìm. Nhưng do tác động của con người, hiện nay rừng không còn như xưa nữa. Mùa lấy mật, mỗi ngày có hàng trăm người dân vào rừng đốt ong, tìm mật, rừng ngày càng bị xâm hại, ảnh hưởng đến môi trường sinh sống, phát triển của loài ong. Do vậy, hiện nay loài ong rừng không làm tổ nhiều như trước, đàn ong đã phải tiến xa vào rừng sâu, núi thẳm, nơi tận vùng lõi để làm tổ. Người thợ săn ong phải vào tận rừng sâu mới tìm được tổ ong mật. Muốn lấy được mật, người thợ săn phải mang theo lửa vào rừng để tạo khói xua ong. Nếu những tàn lửa vô tình ấy bén vào đám cỏ, lá khô thì hậu quả khôn lường. Rừng có nguy cơ cháy bất cứ lúc nào. Do vậy, việc đốt ong lấy mật tiềm ẩn nguy cơ cháy rừng cao, loài ong rừng tự nhiên bị tận diệt.

Mật ngọt từ hành trình gian nan

Được biết, hiện nay mỗi lít mật ong rừng tại huyện An Lão được các thương lái mua với giá từ 300.000 – 500.000 đồng/lít. Từ đầu mùa đến nay, nhóm săn mật ong của anh Neng đã thu hoạch được gần 100 lít mật ong rừng để bán cho các khách hàng trong và ngoài huyện. Mỗi mùa lấy mật, anh Neng và các thành viên khác trong nhóm lại có được thu nhập khoảng 30 triệu đồng. Đây là một số tiền không nhỏ đối với một gia đình sinh sống ở khu vực miền núi còn nhiều khó khăn thiếu thốn. Khoản thu nhập này cũng giúp người dân nơi đây giải quyết một phần chi tiêu trong cuộc sống và cho con cái học hành. Lấy mật ong rừng vừa là cách mưu sinh, vừa là nghề giúp người dân gắn bó và có ý thức hơn trong việc bảo vệ, tái tạo hệ sinh thái rừng. Những người đi lấy mật ong rừng như những kiểm lâm thường trực, vừa tuần tra rừng vừa kiếm hái những giọt mật ong quý hiếm, ngọt ngào cho đời.

“Sinh ra và lớn lên từ rừng núi nên tôi hiểu rất rõ về tầm quan trọng của rừng đối với dân làng. Tôi coi rừng như máu thịt, như là người anh em trong gia đình của chính mình vậy. Tôi chỉ mong sao bầy ong mật sinh sôi nảy nở ngày càng nhiều hơn, giúp bà con chúng tôi có nguồn thu nhập ổn định lo được cái ăn, cái mặc cho gia đình. Tuy khai thác mật ong nhưng không bao giờ lạm sát ong non hay tận diệt chúng. Nếu như chúng tôi khai thác một cách vô tội vạ, chắc chắn sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường sống, loài ong sẽ bỏ đi” – anh Neng cho biết.